"Tại sao chúng ta không tạo việc làm cho người dân mà cứ để tổng thầu Trung Quốc ăn hết cơm của doanh nghiệp (DN) Việt. Nếu có thị trường, có việc làm, DN Việt đủ tự tin để làm tốt, đủ tài chính để thuê chuyên gia và nâng cao chất lượng sản phẩm trong nước. Đây là điều hiển nhiên, không phải ngộ nhận!".
Đó là quan điểm của ông Nguyễn Văn Thụ, Chủ tịch Hiệp hội Cơ khí Việt Nam khi chia sẻ với báo giới xung quanh câu chuyện, ngành cơ khí Việt Nam sau 30 năm vẫn chỉ đi sau các nước và hiện trạng: Việt Nam đang phải nhập cả công nghiệp phụ trợ cho cơ khí.
Các doanh nghiệp cơ khí Việt hề không thua kém!?
Theo ông Thụ, có những nguyên nhân chính do chủ quan cũng như khách quan. Chủ quan là dù Nhà nước ban hành rất nhiều văn bản, nhưng đến nay các chính sách đều ngoài tầm với của các DN, không thiết thực cho họ. Bản thân các DN cơ khí trong nước không có thị trường, các tổng thầu, thầu phụ thuộc về các DN nước ngoài, DN cơ khí quốc doanh, còn cơ khí tư nhân bị gạt ra rìa.
"Nói đi nói lại trong rất nhiều năm, trong rất nhiều chính sách nhưng chúng ta cũng không thực hiện được cho ngành cơ khí, nào là chính sách tín dụng ưu đãi, thị trường, đặt hàng của Nhà nước.... Chúng ta có thể đưa 30.000 tỷ đồng để vực dậy ngành bất động sản trong khi cơ khí chưa được 30 tỷ đồng để phát triển một trong những ngành được coi là xương sống của đất nước", ông Thụ cho biết.
Theo ông Thụ, chúng ta có các Quyết định 1791 của Chính phủ về: Khuyến khích chế tạo các nhà máy nhiệt điện. Tuy nhiên, quyết định này thực hiện nửa vời và các DN cơ khí không được thụ hưởng. "Chúng tôi không đổ lỗi cho chính sách, cho Nhà nước mà chúng tôi muốn có thị trường, có công ăn việc làm và được coi trọng, tin tưởng", ông Thụ nói.
"Trước đây, chúng ta rơi vào bẫy đấu thầu trong ngành cơ khí, cứ giá rẻ là chúng ta làm, đấu thầu nên tổng thầu rơi hết vào tay Trung Quốc, trong khi đó DN trong nước chỉ "mon men" làm thầu phụ với chi phí ít ỏi. Chúng ta chịu phận làm thuê giá rẻ ngay trên chính nước chúng ta", ông Thụ cho biết.
Về mặt kỹ thuật, ông Thụ khẳng định nhiều DN cơ khí của Việt Nam không thua kém DN nước ngoài, thậm chí còn hơn cả họ. Nhiều DN nhập cả công nghệ chế tạo đời đầu của các nước EU, Mỹ với giá rất đắt đỏ để cạnh tranh. Nhiều DN thuê lại các chuyên gia, kỹ sư về hưu, những chuyên gia nước ngoài có uy tín về làm giám đốc bộ phận nghiên cứu, chế tạo và tổng công trình sư..., chúng ta có thể thuê thiết kế, thiết bị.
Không cần gì, chỉ cần thị trường!
"Chúng ta chưa có thị trường và Nhà nước chưa có niềm tin vào các DN tư nhân trong nước. Các công trình lớn đều dành tổng thầu cho các DN ngoại, đặc biệt là các nhà thầu Trung Quốc chiếm số lượng lớn. Họ không chỉ đem máy móc cũ, lạc hậu mà còn đem cả công nhân hàn xì, đục đá, đào đất sang Việt Nam. Như vậy, ngành cơ khí nói riêng và rộng hơn là DN Việt Nam bị gạt ra khỏi miếng cơm, manh áo và công việc”, ông Thụ nhấn mạnh.
Theo ông Thụ, người Việt Nam hoàn toàn làm được, hơn 15 năm và 20 năm trước đây, chúng tôi đã làm được với sản lượng cho nhà máy nhiệt điện với 40% cơ cấu thép. Hiện nay, chúng ta xây dựng cơ chế mời thầu, giao tổng thầu, thế là chúng ta không có việc.
"Chúng ta còn hơn 30 nhà máy nhiệt điện nhỏ và vừa nữa, tại sao không đặt ra yêu cầu: 30 - 40% thiết bị trong nước hay lại đi giao thầu toàn bộ cho nước ngoài để họ tuồn những công nghệ phế thải từ những thập kỷ trước. Nhìn thấy điều này, chúng tôi bức xúc lắm, đau lòng lắm. Nhân ngày 29/4 tới đây, Thủ tướng tiếp xúc với các lãnh đạo DN tại TP.HCM, chúng tôi sẽ kiến nghị và dốc lòng đưa tất cả những điều lâu nay cho Chính phủ, chứ cứ thế này mãi chúng ta đi sau và nhập tất cả công nghiệp phụ trợ nữa", ông Thụ kiến nghị.
Theo ông Thụ là: Nếu không hỗ trợ được tài chính, không giúp DN Việt được công nghệ và ứng dụng khoa học thì hãy để cho DN có thị trường, có đất sống. Đừng chỉ định thầu, giao thầu hoặc đấu thầu "kiểu hình thức" nữa.
Ông Thụ nêu ví dụ, hai cái nhà máy 1,1 tỷ USD Alumin ở Nhân Cơ, mà nhà thầu Trung Quốc chỉ giao cho DN Việt 20 triệu USD, có nghĩa là chỉ nhận được 2%, các công trình không thể gọi là cơ khí mà chỉ là linh phụ kiện bồn bể mà thôi. "Nhìn thấy cảnh như vậy, thấy đau lòng quá", ông Thụ chua chát.
"Nếu chính sách của chúng ta trong giai đoạn mới, trong bộ máy mới đề cao tiết kiệm đầu tư công, tránh lãng phí thì nhất thiết phải khai thác triệt để lực lượng cơ khí trong nước, cho họ đất sống và thị trường. Chúng tôi chỉ cầu mong như thế, chẳng nhẽ cả ngành cơ khí của đất nước này không tập hợp được lực lượng, không có bộ óc để làm được mà cứ phải đi theo nước ngoài thì sẽ đi đến đâu?", ông Thụ trăn trở.
Theo đề nghị của ông Thụ, là hãy giao công việc cho các DN Việt, nếu làm không được, hãy cho nước ngoài. "Chúng tôi chẳng có mục tiêu nào khác và mong muốn gì hơn. Thùng bể cũng đi mua về, kết cấu thép cũng đi mua về, tiền mua thì ít tiền lót tay thì nhiều. Chất lượng dự án do cơ quan Nhà nước đứng ra thẩm định lẫn nhau, tiền ở đâu cho đủ được?", ông Thụ khẳng định.
Nguyễn Tuyền
Báo Dân Trí
